Trong bối cảnh công nghiệp hiện đại, máy CNC đóng vai trò không thể thiếu, mang lại khả năng gia công cơ khí chính xác và nâng cao tối ưu năng suất cho mọi quy trình sản xuất. Việc nắm vững cách sử dụng máy cnc không chỉ giúp tối đa hóa hiệu quả hoạt động mà còn đảm bảo vận hành an toàn và chất lượng sản phẩm. Bài viết này sẽ cung cấp một hướng dẫn toàn diện, từ chuẩn bị, khởi động đến lập trình chuyên sâu và các lưu ý quan trọng, giúp người vận hành tự tin làm chủ công nghệ hiện đại này. Nắm bắt các nguyên tắc và quy trình vận hành đúng đắn là chìa khóa để khai thác tối đa tiềm năng của máy CNC trong mọi ứng dụng.
Tổng Quan Về Máy Chấn CNC Và Vai Trò Quan Trọng
Máy chấn CNC, hay còn gọi là máy chấn tôn điều khiển số bằng máy tính, là thiết bị cơ khí chuyên dụng dùng để uốn cong các tấm kim loại theo các góc độ và hình dạng được lập trình sẵn. Khác với máy chấn thủ công, máy CNC mang lại độ chính xác vượt trội, khả năng lặp lại cao và tốc độ sản xuất nhanh chóng, giảm thiểu sai sót do yếu tố con người.
Lợi ích vượt trội của máy chấn CNC bao gồm độ chính xác tuyệt đối trong từng đường uốn, khả năng tự động hóa cao giúp tiết kiệm thời gian và chi phí nhân công, cũng như sự đồng nhất về chất lượng sản phẩm. Điều này đặc biệt quan trọng trong các ngành công nghiệp đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật cao như hàng không, ô tô hay sản xuất thiết bị công nghiệp. Các loại máy chấn CNC phổ biến hiện nay thường sử dụng hệ thống thủy lực kết hợp điều khiển điện tử, mang lại sức mạnh và độ linh hoạt cao trong gia công.
Chuẩn Bị Trước Khi Vận Hành Máy Chấn CNC
Việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi vận hành là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho toàn bộ quá trình gia công. Người vận hành cần thực hiện một loạt các kiểm tra và chuẩn bị cần thiết.
Luôn ưu tiên an toàn lao động bằng cách mặc đầy đủ trang bị bảo hộ cá nhân (PPE) như quần áo bảo hộ chuyên dụng, kính bảo hộ chống bụi và mảnh văng, giày bảo hộ chống trượt và găng tay bảo hộ. Đồng thời, cần kiểm tra môi trường làm việc xung quanh máy, đảm bảo không gian sạch sẽ, đủ ánh sáng và không có vật cản gây nguy hiểm. Người vận hành cũng phải đảm bảo tinh thần tỉnh táo, tập trung và loại bỏ mọi trang sức, vật dụng cá nhân có thể bị cuốn vào máy.
Việc kiểm tra máy móc tổng thể bao gồm việc đảm bảo nguồn điện cung cấp cho máy ổn định và phù hợp với yêu cầu kỹ thuật. Kiểm tra mức dầu thủy lực trong hệ thống phải nằm trong khoảng cho phép để đảm bảo hoạt động trơn tru. Dao chấn và cối chấn phải được lắp đặt chắc chắn, sạch sẽ và không có dấu hiệu hư hỏng.
Hiểu rõ các nút chức năng trên tủ điện là cực kỳ quan trọng để điều khiển máy một cách chính xác. Attomat bật/tắt nguồn điện chính (ON/OFF) phải được sử dụng đúng cách. Công tắc đèn chiếu sáng (LIGHT SWITCH) giúp cải thiện tầm nhìn. Chế độ ADJUST/SIGN cần được thiết lập phù hợp với vị trí ban đầu của dao. Công tắc POWER SWITCH dùng để bật/tắt nguồn điều khiển. Nút PUMP ON/OFF dùng để điều khiển bơm dầu thủy lực. Bàn đạp cho phép chấn hoặc chỉnh dao bằng tay, và nút dừng khẩn cấp là thiết bị an toàn tối quan trọng.
Tủ điện máy chấn NVD với các nút chức năng được chú thích
Quy Trình Khởi Động Máy Chấn CNC Chi Tiết
Khởi động máy chấn CNC đúng quy trình không chỉ bảo vệ thiết bị mà còn đảm bảo an toàn cho người vận hành. Việc thực hiện tuần tự các bước là bắt buộc.
Trước tiên, cần kiểm tra nguồn điện đảm bảo điện áp ổn định, không có dấu hiệu chập chờn hay quá tải, và dây dẫn không bị hở. Tiếp theo, kiểm tra dầu thủy lực; đảm bảo mức dầu nằm giữa vạch min và max trên đồng hồ hoặc kính thăm dầu. Nếu mức dầu thấp, cần bổ sung dầu đúng loại theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
Trình tự bật nguồn bắt đầu bằng việc vặn công tắc Attomat lên vị trí ON để mở nguồn điện chính. Sau đó, nếu cần, vặn công tắc LIGHT SWITCH lên ON để bật đèn chiếu sáng. Bật nguồn điều khiển bằng cách vặn chìa khóa POWER SWITCH về vị trí PHẢI. Hệ thống điều khiển CNC sẽ khởi động và tự kiểm tra các chức năng. Cuối cùng, nhấn nút PUMP ON để bật bơm dầu thủy lực, lúc này đèn báo PUMP ON sẽ sáng.
Để máy về gốc tọa độ, người vận hành cần chọn chế độ Manual (biểu tượng bàn tay) trên màn hình điều khiển. Sau đó, nhấn nút màu xanh để máy tự động di chuyển về vị trí gốc đã được cài đặt. Khi máy đã về gốc, hãy sử dụng chế độ điều khiển bằng tay để kiểm tra hoạt động của các trục X, Y, R nhằm đảm bảo chúng di chuyển mượt mà và không có dấu hiệu bất thường. Sau khi hoàn tất các bước kiểm tra, máy chấn CNC đã sẵn sàng cho quá trình lập trình và gia công.
Hướng Dẫn Lập Trình Vận Hành Máy Chấn CNC Hiệu Quả
Lập trình máy chấn CNC là công đoạn quan trọng nhất, quyết định độ chính xác và hiệu quả của sản phẩm. Người vận hành có thể lựa chọn chế độ Manual (chạy bằng tay), Auto (chạy tự động) hoặc chế độ lập trình tùy theo yêu cầu của công việc.
Chế Độ Lập Trình Bằng Tay (Manual Programming)
Trong chế độ lập trình bằng tay, người vận hành trực tiếp nhập các thông số kỹ thuật theo bản vẽ vào hệ thống điều khiển. Trên màn hình, chọn tab Manual có biểu tượng bàn tay để truy cập giao diện khai báo thông số. Mỗi thông số đều có vai trò riêng biệt trong việc định hình sản phẩm.
Method cho phép chọn kiểu chấn, ví dụ air bend (chấn không khí), là phổ biến nhất. Bending length là chiều dài chấn của phôi. Angle là góc chấn mong muốn. Corr 1 và Corr 2 là các giá trị bù góc cho trục Y1 và Y2, giúp điều chỉnh độ chính xác. Y-axis là vị trí trục Y do máy tự tính toán, thường không cần thay đổi. Mute là điểm chạy chậm của trục Y, có thể điều chỉnh để kiểm soát tốc độ chấn. Parallel được đặt là 0.00m để đảm bảo hai bên dao chấn song song. Opening là khoảng mở dao sau khi chấn xong, tùy chỉnh theo sản phẩm. Force là lực chấn, máy tự tính nhưng có thể thay đổi. Dwell time là thời gian giữ áp lực chấn, thường để 0.1s. Decompression là thời gian giải nén. Speed là tốc độ chấn. Wait for retract bảo vệ cữ, có thể bật (Yes) hoặc tắt (No). Thickness là chiều dày của tôn. Material cho phép chọn vật liệu như Steel (thép thường) hoặc Aluminum (nhôm). Punch và Die là các tùy chọn để chọn loại dao chấn và cối chấn đang sử dụng. X-axis là vị trí cữ sau theo bản vẽ trải phôi. Retract là khoảng cách bảo vệ cữ. R-axis là cao độ của cữ. Deflect là giá trị bù lực ở giữa phôi. Sau khi thiết lập xong, nhấn nút xanh để tiến hành chấn.
Màn hình lập trình bằng tay trên máy chấn CNC
Chế Độ Lập Trình Tự Động (Auto Programming)
Chế độ lập trình tự động giúp tạo ra các chương trình gia công phức tạp một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Để thiết lập bản vẽ, chọn Products -> New product, sau đó nhập Product ID, Product description, Thickness (chiều dày tôn), Material (vật liệu), Bending length (chiều dài chấn). Mục Dimensions cho phép chọn kiểu chấn (Outer – phủ bìa, Inter – không phủ bìa) và Radius chọn “Use calculated” để máy tự tính toán bán kính uốn. Sau khi điền đầy đủ thông số, nhấn Accept.
Sau khi nhấn Accept, màn hình sẽ hiển thị giao diện thiết lập bản vẽ, nơi người vận hành nhập các góc chấn cần thiết theo bản vẽ sản phẩm. Sau khi hoàn thành lập bản vẽ, chọn tab Tool setup để chọn dao chấn (Select punch) và cối chấn (Select die) phù hợp với yêu cầu gia công.
Giao diện thiết lập thông số sản phẩm trong chế độ Auto
Khi dao và cối đã được chọn, chuyển sang tab Bend sequence để thiết lập trình tự các bước chấn. Bend dùng để tiến, Unbend dùng để lùi. Có thể chọn Unbend để lùi hết các bước về trạng thái ban đầu và thiết lập lại. Sau đó, chọn Program để xem lại và chỉnh sửa các thông số chi tiết của từng bước chấn nếu cần thiết.
Giao diện chọn dao và cối trong chế độ Auto
Bước cuối cùng là chuyển sang tab Auto và nhấn nút màu xanh để máy bắt đầu quá trình chấn tự động theo chương trình đã lập. Chế độ này tối ưu cho việc sản xuất hàng loạt, đảm bảo tính nhất quán cao.
Màn hình Program để xem và chỉnh sửa thông số chương trình
Chế Độ Vận Hành Thủ Công (Manual Mode)
Chế độ Manual trong ngữ cảnh này thường dùng để thiết lập các chương trình đơn giản hoặc điều khiển từng bước cụ thể. Để tạo một chương trình mới, chọn Products -> New program và nhập Product ID, Product description, Thickness, Material, sau đó nhấn Accept.
Tiếp theo, vào tab Tool setup để Add punch (chọn dao) và Add die (chọn cối) cho chương trình. Sau đó, chuyển sang tab Program để thiết lập các thông số chấn từng bước bằng cách thêm bước mới (Add bend).
Giao diện thiết lập chương trình trong chế độ Manual
Cuối cùng, sau khi thiết lập xong các bước chấn, chuyển sang tab Auto và nhấn phím xanh để bắt đầu chấn sản phẩm. Chế độ này rất hữu ích cho các công việc gia công mẫu hoặc những chi tiết không yêu cầu độ phức tạp cao, cho phép người vận hành kiểm soát từng bước.
Quy Trình Tắt Máy Chấn CNC An Toàn Tuyệt Đối
Tắt máy đúng cách là yếu tố quan trọng để bảo vệ máy móc khỏi hư hỏng và duy trì tuổi thọ thiết bị. Quy trình này cần được thực hiện một cách cẩn trọng và tuần tự.
Đầu tiên, hãy đảm bảo rằng tất cả các chương trình đang chạy đã được kết thúc hoàn toàn. Sau đó, đưa các trục của máy về vị trí ban đầu hoặc vị trí an toàn đã được xác định trước. Hạ dao chấn xuống cối một cách nhẹ nhàng để tránh va đập và bảo vệ lưỡi dao.
Tiếp theo, tắt hệ thống điều khiển CNC bằng cách vặn chìa khóa về vị trí TẮT (LEFT). Sau đó, nhấn nút PUMP OFF để tắt bơm dầu thủy lực. Cuối cùng, tắt công tắc nguồn chính trên tủ điện và vặn Attomat nguồn chính về vị trí OFF để ngắt hoàn toàn nguồn điện vào máy. Việc tuân thủ quy trình này giúp ngăn ngừa các sự cố điện và cơ khí không mong muốn, đảm bảo máy luôn trong tình trạng sẵn sàng cho lần vận hành kế tiếp.
Những Lưu Ý Quan Trọng Khi Sử Dụng Máy Chấn Tôn CNC
Sử dụng máy chấn tôn CNC đòi hỏi sự cẩn trọng và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn cũng như quy trình vận hành. Điều này không chỉ bảo vệ người vận hành mà còn giúp duy trì hiệu suất và tuổi thọ của máy.
An Toàn Lao Động Là Ưu Tiên Hàng Đầu
Luôn luôn mặc đầy đủ trang bị bảo hộ lao động cá nhân (PPE) như quần áo bảo hộ, kính bảo hộ, giày bảo hộ và găng tay chuyên dụng. Tháo bỏ tất cả các loại trang sức như nhẫn, vòng tay, dây chuyền để tránh bị kẹt vào máy hoặc gây ra các sự cố không mong muốn. Buộc tóc gọn gàng hoặc đội mũ bảo hộ để tránh tóc bị cuốn vào các bộ phận chuyển động của máy. Tránh vận hành máy khi đang mệt mỏi, buồn ngủ hoặc mất tập trung, vì những tình trạng này có thể dẫn đến sai sót và tai nạn. Tuyệt đối không sử dụng rượu bia, ma túy hoặc các chất kích thích khác khi vận hành máy.
Kiểm Tra Và Chuẩn Bị Máy Kỹ Lưỡng
Trước khi vận hành, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất để hiểu rõ về cấu tạo, chức năng và cách thức vận hành của máy. Kiểm tra kỹ lưỡng các bộ phận quan trọng như dao chấn, cối chấn, hệ thống thủy lực và hệ thống điện để đảm bảo máy hoạt động bình thường và không có hư hại. Đảm bảo phôi được gá đặt chắc chắn trên bàn máy, tránh bị xô lệch hoặc rơi ra trong quá trình chấn, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và an toàn. Điều chỉnh các thông số chấn như góc chấn, lực chấn, độ mở dao một cách chính xác theo yêu cầu của bản vẽ kỹ thuật.
Giám Sát Quá Trình Vận Hành Và Xử Lý Sự Cố
Trong suốt quá trình gia công, người vận hành cần quan sát kỹ từng bước hoạt động của máy. Nếu phát hiện bất kỳ sự cố bất thường nào như tiếng ồn lạ, rung lắc mạnh, hoặc lỗi hiển thị trên màn hình điều khiển, cần dừng máy ngay lập tức bằng nút dừng khẩn cấp và kiểm tra nguyên nhân. Nếu máy gặp sự cố vượt quá khả năng xử lý, cần báo ngay cho người có trách nhiệm hoặc kỹ thuật viên để được hỗ trợ sửa chữa kịp thời và đúng cách.
Bảo Trì, Vệ Sinh Định Kỳ Đảm Bảo Tuổi Thọ Máy
Thực hiện bảo trì định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất là điều không thể thiếu để đảm bảo máy hoạt động ổn định và kéo dài tuổi thọ. Vệ sinh máy sạch sẽ sau mỗi ca làm việc, đặc biệt là các bộ phận tiếp xúc trực tiếp với phôi như dao chấn, cối chấn và bàn máy. Bôi trơn các bộ phận chuyển động của máy theo định kỳ để giảm ma sát và mài mòn. Kiểm tra mức dầu thủy lực thường xuyên và thay dầu theo định kỳ để đảm bảo hiệu suất hoạt động của hệ thống thủy lực. Khi không sử dụng, cần bảo quản máy ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và mưa gió để phòng ngừa hư hại.
Các Quy Tắc “Không” Cần Tuân Thủ
Không để bất kỳ vật dụng không liên quan nào trên bàn máy hoặc gần khu vực vận hành. Không sử dụng máy để chấn các vật liệu không phù hợp với thông số kỹ thuật hoặc khả năng của máy. Không vượt quá tải trọng cho phép của máy, điều này có thể gây hỏng hóc nghiêm trọng. Khi thay dao chấn, cần đảm bảo an toàn tuyệt đối và thực hiện đúng quy trình đã được hướng dẫn. Cuối cùng, luôn tắt nguồn điện chính khi không sử dụng máy trong thời gian dài để tiết kiệm năng lượng và đảm bảo an toàn.
Việc nắm vững cách sử dụng máy cnc một cách chuyên nghiệp là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp trong ngành gia công cơ khí đạt được hiệu quả sản xuất tối đa, đồng thời đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người vận hành. Từ khâu chuẩn bị tỉ mỉ, khởi động đúng quy trình, đến lập trình chính xác và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn và bảo trì, mỗi bước đều đóng góp vào sự thành công của sản phẩm và tuổi thọ của thiết bị. Đầu tư vào kiến thức và kỹ năng vận hành máy CNC không chỉ nâng cao năng suất mà còn củng cố vị thế cạnh tranh trên thị trường.
Ngày Cập Nhật Mới Nhất: Tháng 10 11, 2025 by Cơ khí Quốc Cường
Chuyên gia cơ khí chính xác tại Cơ khí Quốc Cường – là một trong những công ty hàng đầu Việt Nam chuyên sâu về sản xuất, gia công cơ khí.